Sivas’ta bahar aylarının gelmesiyle kene kaynaklı Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) vakaları yeniden gündemde. SCÜ Uygulama ve Araştırma Hastanesi, bu tehlikeli hastalığın tanı ve tedavisinde dünya çapında öncü bir merkez olarak dikkat çekiyor. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nazif Elaldı, bölgede Hyalomma marginatum türü kenelerin yaygın olduğunu ve KKKA virüsünü bulaştırdığını açıkladı. Elaldı, “Sivas ve çevresindeki kırsal alanlarda yapılan bir çalışmada, hayvanlardan ve yerden toplanan kenelerin %90’ı Hyalomma soyuna ait, bunun %80’i ise KKKA’nın sorumlusu Hyalomma marginatum türü” dedi.

Keneler 200’den Fazla Hastalık Taşıyor

Keneler, KKKA’nın yanı sıra Lyme hastalığı, Riketsiya enfeksiyonları, Anaplazmoz, Q ateşi ve Erlihiyoz gibi 200’den fazla hastalığı insanlara bulaştırabiliyor. Prof. Dr. Elaldı, kenelerin zorunlu kan emici eklembacaklılar olduğunu ve özellikle kırsal alanlarda ciddi bir sağlık tehdidi oluşturduğunu vurguladı. Sivas Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nde bu yıl Nisan ayından itibaren 7 erişkin hastaya KKKA tanısı konuldu. Hastane, uzman doktorları ve deneyimli sağlık personeliyle bu vakaların takibinde lider konumda.

Korunma İçin Pratik ve Hayati Öneriler

Kene ısırmalarından korunmak için kırsal alanlara gidilmemesi en etkili yöntem olsa da, bu her zaman mümkün olmuyor. Elaldı, alınabilecek pratik önlemleri şöyle sıraladı: “Keneler insanları sivrisinekler gibi ısırıp kaçmazlar, aksine kan emmek üzere insanların ve hayvanların derilerine yapışırlar ve doyana kadar orada kalıp kan emerler. Kenelerden korunmak için ilk olarak kenelerin bulunduğu kırsal alanlara gitmemek en iyi çözüm olmakla birlikte, bu her zaman mümkün değildir. Eğer gidilecekse de gitmeden önce kenelerin kolaylıkla fark edilip görülebileceği açık renkli elbiseler giyilmelidir. Doğada bulunulduğu zamanlarda sık sık elbise yüzeyleri kene açısından kontrol edilmeli ve kenelerin çıplak deriye ulaşmasını engellemek için pantolon paçaları çorabın içine sokulmalıdır. Günümüzde insanlara kene yapışmasını etkili bir şekilde önleyecek bir kimyasal madde bulunmamaktadır. Kenelerden korunmanın en etkili yöntemi, riskli alanlardan dönüldüğünde evde ayna karşısında vücutta kene olup-olmadığının kontrol edilmesidir. Özellikle kenelerin yapışmak için tercih ettiği kasıklar ve koltukaltları kontrol edilmelidir. Kene tutunmuş ise hiç vakit kaybetmeden, çıplak el ile dokunmamak şartıyla, vücuda tutunduğu en yakın yerden tutarak uygun bir malzeme ile (bez, naylon poşet ve eldiven gibi) çıkarılmalıdır. Çıkartılan kene aç olacağından bir başka canlıya yapışmasını önlemek için doğaya bırakılmamalıdır. Eğer bulunabiliyorsa en iyisi alkol (ör. Kolonya) içeren ağzı kapaklı küçük bir kutu içine atılmalıdır. Eğer kene, tutunan kişi ya da etrafında bulunan başka biri tarafından çıkarılamıyorsa, bir sağlık kuruluşunda görevli sağlık personeli tarafından da çıkarılabilir.  Ama hastalık bulaşının engellenmesi açısından zorunluluk yoktur. Yani kenenin, tutunan kişi tarafından çıkarılmış olması hastalık bulaşmasını kolaylaştırmaz. Burada kenenin bir an önce vücuttan uzaklaştırılması önemlidir.

KKKA’nın Belirtileri ve Erken Teşhisin Kritik Rolü

KKKA, kene tutunmasından 1-3 gün (en fazla 9 gün) sonra halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, baş ağrısı, kas-eklem ağrıları, ateş, üşüme ve titremeyle kendini gösteriyor. Bazı hastalarda bulantı, kusma, ishal ve %10-15 oranında burun, ağız içi, mide-bağırsak sistemi veya organ içi kanamalar da görülebiliyor. Prof. Dr. Elaldı, erken teşhisin hayati önem taşıdığını vurguladı: “Doğru ve hızlı tanı, hastanın hayatını kurtarmanın yanı sıra hastalığın başkalarına bulaşmasını engeller. Sivas Uygulama ve Araştırma Hastanesi, bu konuda uzman kadrosu ve ileri tanı yöntemleriyle fark yaratıyor.” Türkiye’de tanı, T.C. Sağlık Bakanlığı KKKA Bilimsel Komitesi’nin olgu tanımı ve virolojik-serolojik testlerle konuluyor. Hastanemiz, bu testlerin uygulandığı önde gelen merkezlerden biri.

Sivas Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nin Küresel Çapta Öncülüğü

Sivas Uygulama ve Araştırma Hastanesi, KKKA’nın takibi ve tedavisi konusunda dünya çapında en deneyimli sağlık kuruluşları arasında yer alıyor. Prof. Dr. Elaldı, hastanenin bu alandaki başarısını şöyle özetledi: “Doktorlarımız ve yardımcı sağlık personelimiz, yılların birikimiyle KKKA hastalarına en etkili tedaviyi sunuyor. Türkiye’de KKKA ölüm oranı %5 ile dünya genelindeki %10-40’lık oranlara kıyasla oldukça düşük. Bu başarıda hastanemizin rolü büyük.” Hastane, sadece tedaviyle sınırlı kalmayıp, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi ile iş birliği içinde kapsamlı araştırmalar da yürütüyor. Bu araştırmalar, KKKA’nın bölgedeki yaygınlığını, keneler ve hayvanlardaki varlığını, hızlı tanı yöntemlerini, tedavi için yeni ilaçları ve insan ile hayvanlar için aşı geliştirilmesini kapsıyor.

**Türkiye’deki KKKA Gerçeği ve İstatistikler**

Türkiye’de KKKA ilk kez 2002 yılında tespit edildi ve 2003’te laboratuvar testleriyle doğrulandı. O günden bu yana, özellikle kırsal kesimlerde her yıl bahar ve yaz aylarında çok sayıda vaka görülüyor. Hastalık, her yaş ve cinsiyette ortaya çıksa da, tarım ve hayvancılıkla uğraşan orta yaş grubu erkeklerde daha sık rastlanıyor. Elaldı, “Erkekler tarlalarda daha fazla çalıştığı için kenelerle temasları kadınlara göre daha fazla, bu da hastalığın erkeklerde daha sık görülmesine neden oluyor” dedi. Türkiye genelinde vakaların yaklaşık %5’i hayatını kaybediyor, ancak bu oran Sivas Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nin uzman müdahaleleriyle daha da aşağı çekiliyor.

Sivas’tan Dünyaya Örnek Bir Mücadele

Sivas Uygulama ve Araştırma Hastanesi, KKKA ile mücadelede hem tedavi hem de araştırma alanında Türkiye’ye ve dünyaya örnek oluyor. Prof. Dr. Elaldı, halkı bilinçlendirmenin ve erken müdahalenin önemine dikkat çekerek, “Kene riskine karşı dikkatli olunmalı, şüpheli durumlarda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşlarına başvurulmalı. Hastanemiz, bu mücadelede her zaman yanınızda” mesajını verdi. Sivas, KKKA ile mücadelede attığı adımlarla sadece bölgesel değil, küresel bir sağlık merkezi olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.